PITCH – UP and SPIN

Το αεροπλάνο χτυπιόταν, μου φαινόταν ότι θα σπάσει, αισθανόμουν το σώμα μου, μια να συμπιέζεται και την άλλη στιγμή να γίνεται πούπουλο, χάθηκα μέσα στη σκόνη, το check list περιφερόταν μέσα στο cockpit, έβλεπα πότε ουρανό και πότε να πέφτω σχεδόν κάθετα στη γη, 20.000 lbs βάρος τιναζόταν πάνω – κάτω, αριστερά – δεξιά με τόση ευκολία, σαν να ήταν ένα μικρό πετραδάκι. Τι να σου πω, ήταν κάτι το τρομακτικό! Και να σκεφτείς….
Σιγά ρε Νίκο, ηρέμησε, πάμε στην καντίνα για καφέ, να πιούμε ένα νερό και μου τα λες με την ησυχία σου. Έτσι όπως είσαι, είναι αδύνατον να σε παρακολουθήσω.
Και να σκεφτείς λοιπόν…..
Σταμάτα μωρέ, η-ρέ-μη-σε. Έχουμε χρόνο να τα πούμε. Πάμε για καφέ.
Καντίνα στην Μοίρα! Δεν είναι τυχαίος χώρος. Γέλια ,πειράγματα, συλλογισμοί, προβληματισμοί, εμπειρίες, ζωή ολόκληρη. Είναι το βάλσαμο του αεροπόρου.
…Τώρα μπορούμε να συζητήσουμε. Λέγε λοιπόν.

Τρομερή εμπειρία! Όλα ξεκίνησαν στα 31.000 πόδια. Η ΕΑΒ ,πρωί-πρωί έδωσε το αεροπλάνο έτοιμο για πτήση δοκιμής σκάφους. Θα το πέταγα μετά από προηγούμενες παρατηρήσεις, επειδή δεν ενεργοποιείτο το shaker με flaps TAKE – OFF. Όλες οι διαδικασίες έγιναν σύμφωνα με το check list και μετά την απογείωση, με full A/B(After Burner) και ZOOM-UP, έφτασα στα 31.000 πόδια με βόρεια πορεία.
Με το προβλεπόμενο καύσιμο, ξεκίνησα τις διαδικασίες δοκιμής με την ανάλογη διαμόρφωση, ελαττώνοντας την ταχύτητα και πάντα σε οριζόντια πτήση. Προοδευτικά, η ANGLE OFF ATTACK (γωνία προσβολής) αυξανόταν και πάνω από τη λίμνη Υλίκη άρχισε το αναμενόμενο buffeting (τρέμουλο).Με το χειριστήριο απαλά προς τα πίσω, για να διατηρούμαι οριζόντια και τα μάτια στο ταχύμετρο και την ΑΟΑ, περίμενα στα 170 – 165 ΚΝΤS να δώσει SHAKER. Σ΄αυτή την ταχύτητα, το αεροσκάφος εκτός από buffeting, άρχισε να παρουσιάζει κάποια αστάθεια ως προς το ROLL και YAW, έκανε μερικές οφιόσεις και τη στιγμή που αποφάσισα να ελαττώσω την ΑΟΑ και με κινητήρα να σταματήσω την εξέλιξη της δοκιμής, έγινε κάτι που πιστεύω ότι θα με ακολουθεί σε όλη μου τη ζωή.
Τα έχουμε διαβάσει στο flight manual(-1), τα έχουμε μάθει απ΄έξω, εξάσκηση στο flight simulator, απαντήσεις σε ερωτηματολόγια, αναλύσεις, σχεδιαγράμματα, συζητήσεις, συμβουλές από τους πλέον έμπειρους χειριστές κι εκπαιδευτές. Ναι ,όλα αυτά αποτυπώνονται και αποθηκεύονται στον εγκέφαλο, με σκοπό να σου σώσουν τη ζωή, να τα εφαρμόσεις όταν χρειαστεί γρήγορα και αποτελεσματικά. Η εικόνα όμως, η εμπειρία, είναι αυτή που σε κάνει άλλον άνθρωπο.
Αυτό το αεροπλάνο είναι το κάτι άλλο. Είναι τόσο καταπληκτικό, τόσο δυνατό, τόσο περήφανο και από την άλλη τρομερά ατίθασο, αδάμαστο, δύστροπο, περίεργο και παρ΄όλα αυτά καταφέρνεις να διατηρείς την τέλεια συμβίωση. Είναι απλώς απερίγραπτο.
Ξαφνικά, απότομα και βίαια, το ρύγχος του αεροσκάφους, με δύναμη πετάχτηκε προς τον ουρανό με 60 μοίρες άνοδο και περίπου 70 αριστερή κλίση. Δεν προλαβαίνεις να καταλάβεις τι συμβαίνει. Το καταγράφεις ως γεγονός κι ο εγκέφαλος, αφού παίρνει το μήνυμα, ψάχνει σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, να βρει που έχει αποθηκεύσει τέτοια γνώση ‘η εμπειρία για να αντιδράσει σωστά. Δεν παίρνεις μια ανάσα και πάλι βίαια, το ρύγχος με αντίθετη κίνηση, αρνητικά G με μισό ROLL και ανάποδα προς τα κάτω, να βλέπεις σχεδόν κάθετα τη γη. Μέχρις εκείνη τη στιγμή, το μόνο που πρόλαβα να κάνω, ήταν να φέρω τη μανέττα στη θέση IDLE για να περιορίσω τις ροπές. Κι εκεί που λες ότι αρχίζω να βάζω τα πράγματα σε κάποια λογική σειρά, αρχίζει πάλι τα ίδια.
Αυτό είναι που σου έλεγα, ότι το αεροπλάνο χτυπιόταν. Το σώμα ,πότε να πιέζεται στο κάθισμα με + 2 G και πότε χαλαρά με -2G, να συγκρατείται μόνο από τις ζώνες, το κεφάλι μου με την κάσκα να χτυπάει με δύναμη στην καλύπτρα, οι ώμοι και τα χέρια να σταματούν με πίεση στα μεταλλικά τοιχώματα του cockpit κι όλα αυτά μ΄ένα συνεχές και άγριο τρέμουλο – τράνταγμα.
Αυτή την κατάσταση δεν την ξέρεις στην πράξη ,δεν την έχεις επαναλάβει, δεν προβλέπεται ‘η καλύτερα απαγορεύεται και τώρα τη ζεις και πρέπει ν΄αντιδράσεις. Βρίσκεσαι μόνος με το αεροπλάνο σου και πρέπει να το σώσεις για να σωθείς. Πας να παλέψεις με μια μηχανή, που τόσα χρόνια την ξέρεις και σε ξέρει, που έχει υποστεί τόσες και τέτοιες γρήγορες κι απότομες μεταβολές στον αέρα και που πάντα τις εκτελούσε με άριστο υποδειγματικό τρόπο, που πάντα τήρησε επακριβώς όλες τις προδιαγραφές του κατασκευαστή της.
Τα όργανα είναι όλα σταματημένα – παγωμένα στις τελευταίες ενδείξεις, εκτός από τις ενδείξεις του ¨G ¨μέτρου, του ανόδου καθόδου και του τεχνητού ορίζοντα. Βρίσκεσαι ξαφνικά και αναπάντεχα σ΄ένα άγριο και ξέφρενο RODEO που δε σου δίνει το χρόνο να σκεφτείς.
Σχεδόν μαυρισμένος, με το stick τελείως μπροστά, απότομα και με αρνητικά G, η κεφαλή πέφτει με δύναμη κάθετα προς την λίμνη Υλίκη. Είχα την εντύπωση ότι το αεροπλάνο θα σπάσει. Δεν εγκαταλείπω ακόμη γιατί και ύψος έχω αλλά και γιατί ο CIT (θερμοκρασία εισερχομένου αέρα) δείχνει - 30 C.Το αεροπλάνο σ΄αυτή τη θέση σα να μούδιασε, σα να κουράστηκε, σα να μη μπορούσε ν΄αντέξει άλλο αυτή την ΄αντάρα΄, κρεμασμένο κάθετα προς τη γη, άρχισε πολύ απαλά και ρυθμικά να κινείται αριστερά- δεξιά σαν το εκκρεμές. Πήρα μια ανάσα. Αισθανόμουν σαν πούπουλο, σαν να μην υπάρχω, σαν ένα τίποτα. Και ξαφνικά σε χρόνο μηδέν, απότομα, σκληρά και με τραντάγματα, ο αστρομαχητής μπαίνει σε δεξιά περιστροφή (SPIN).
Οι ενδείξεις του οργάνου ανόδου καθόδου στην τελείως DOWN ένδειξη, το υψόμετρο με γρήγορο ρυθμό να δείχνει απώλεια ύψους κι εσύ να αισθάνεσαι ότι κάτι σε ρουφάει, ότι από την αίσθηση της ηρεμίας, να ξεπηδά τέτοια δύναμη που με μεγάλη ταχύτητα( 18000΄το λεπτό) να σε σπρώχνει προς τη γη.
To stick τελείως μπροστά και δεξιά με φουλ αντιστάθμιση και με τελείως μέσα το δεξί ποδωστήριο, περιμένεις με αγωνία να δεις μια κίνηση στο ταχύμετρο. Η Υλίκη από κάτω ,γυρνά σαν σβούρα. Τώρα απομένουν δυο ενέργειες ακόμη. Άνοιγμα του αλεξιπροχωρίου κι αν δεν βγει το αεροπλάνο ,εγκατάλειψη.
Αγωνία. Όχι με υποθέσεις αλλά συνταξιδεύοντας με τον κίνδυνο, με προκαθορισμένα αποτελέσματα. Το βλέμμα καρφωμένο συνέχεια στο ταχύμετρο. Άντε λοιπόν . Κουνήσου, κάνε κάτι! Και να , ελάχιστα, ξεψυχισμένα, ο ενδείκτης κουνιέται, ξεκολλάει, η ταχύτητα σταδιακά αυξάνεται. Ο Θεός είναι Μεγάλος. Γρήγορη επικέντρωση του Stick και των ποδωστηρίων και μαλακά, προοδευτική μετακίνηση της μανέττας προς τα εμπρός. Αστρομαχητή μου, πάμε να βγούμε απ΄αυτή την κόλαση, πάμε να ξαναπετάξουμε όπως ξέρουμε, συναρπαστικά. Μαλακό τράβηγμα του Stick και σιγά σιγά το αεροσκάφος διαγράφει μια μεγάλη καμπύλη, αρχίζει να πετάει οριζόντια , ελεγχόμενα με κατεύθυνση πλέον το αεροδρόμιο της Τανάγρας.
Το υψόμετρο δείχνει 18000΄.Εσύ , ένα ράκος όμως ευτυχισμένος. Το αεροπλάνο πάντα περήφανο αν και ταλαιπωρημένο. Ο χρόνος βασανιστικά ατελείωτος, στην ουσία όμως 40¨περίπου. Αυτά λοιπόν τα νέα Σταύρο. Να ξέρεις ότι το σημερινό μου άφησε κάτι. Με σημάδεψε.
Ναι σήμερα ,μετά από κάποια χρόνια που κάθομαι να γράψω αυτή την εμπειρία, έβλεπα συνέχεια την εικόνα να τρέχει, να καταγράφει καρέ καρέ τα γεγονότα. 
Συνέβει το 1986 στα 31000 πόδια από βλάβη του stick shaker και ένδειξη μεγαλύτερης ταχύτητας κατά 10 KNTS, της κανονικής (σε μικρές ενδείξεις), στην έκτη επαναλαμβανόμενη δοκιμή με το αεροσκάφος SN 66666!

Νίκος Μανουσάκης
23 Ιουλίου 2017 

ΠΗΓΗ:https:https://www.facebook.com/profile/100004442283993/search/?q=PITCH%20%E2%80%93%20UP%20and%20SPIN